Στο άκουσμα της λέξης «εμμηνόπαυση» οι περισσότερες γυναίκες φαντάζονται ένα άδοξο τέλος στη νεότητά τους, αλλά και την είσοδό τους σε μια περίοδο της ζωής τους δυσκολότερη από πριν. Πρόκειται για ένα στερεότυπο, που, αν και έχει μια δόση αλήθειας, δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που πραγματικά είναι η εμμηνόπαυση, ένα φυσικό γεγονός που έρχεται με την ηλικία και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπισθεί.
Η εμμηνόπαυση είναι η συνέπεια της σταδιακής μείωσης των αναπαραγωγικών ορμονών, όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, με συνέπεια τη διακοπή της ωορρηξίας και της εμμήνου ρύσεως. Λέμε πως μια γυναίκα μπήκε στην εμμηνόπαυση, όταν έχουν συμπληρωθεί 12 μήνες από την τελευταία της έμμηνο ρήση. Η εμμηνόπαυση εμφανίζεται συνήθως μεταξύ των 45 και 55 ετών, με τη μέση ηλικία τα 51 έτη, όμως υπάρχουν και περιπτώσεις πρώιμης εμμηνόπαυσης, πριν τα 45 έτη, ακόμα όμως και πριν τα 40, οπότε κάνουμε λόγο για πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια. Συνήθως η πρώιμη εμμηνόπαυση είναι συνέπεια κληρονομικών αιτίων, αυτοάνοσων νοσημάτων ή ογκολογικών θεραπειών.
Η γυναίκα μπορεί να αρχίσει να καταλαβαίνει πως κάτι αλλάζει ακόμα και χρόνια πριν την εμφάνιση της εμμηνόπαυσης, καθώς της διαδικασίας αυτής προηγείται η κλιμακτήριος. Ένα έως πέντε έτη προτού η εμμηνόπαυση εμφανιστεί, ξεκινά μια μεταβατική περίοδος με τα πρώτα συμπτώματα που παραπέμπουν στην τελική αυτή αλλαγή. Η παραγωγή των οιστρογόνων αρχίζει να μειώνεται, η γυναίκα διαπιστώνει διαταραχές στην περίοδό της, που μπορεί να περιλαμβάνουν από μείωση της διάρκειας και της ποσότητας μέχρι σημαντική αύξηση ή ακανόνιστη εμφάνισή της, ενώ αρχίζουν οι πρώτες εξάψεις και εφιδρώσεις, που αποτελούν και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
Όταν η έμμηνος ρύση απουσιάσει για 12 μήνες, τότε η εμμηνόπαυση είναι πια γεγονός και μπορεί να διαπιστωθεί από τον γυναικολόγο με μια απλή γυναικολογική εξέταση ή ειδικότερες αιματολογικές εξετάσεις για τις συγκεκριμένες ορμόνες.
Τα συμπτώματα
Τι συμβαίνει όμως όταν η εμμηνόπαυση εμφανιστεί; Τα συμπτώματά της είναι κοινά στις περισσότερες γυναίκες, αν και η ένταση και η διάρκειά τους ποικίλει. Ξεκινούν ήδη από την κλιμακτήριο και μπορεί να διαρκέσουν έως και μία τετραετία πριν από τη διάγνωση της εμμηνόπαυσης. Ο τρόπος όμως που τα βιώνουν οι γυναίκες δεν είναι ίδιος για όλες. Γυναίκες με έντονο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ηλικίας φαίνεται πως έχουν και πιο έντονα συμπτώματα στην εμμηνόπαυση.
Τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, πολλά εκ των οποίων δίνουν το στίγμα τους ήδη από την κλιμακτήριο, είναι οι ξαφνικές εξάψεις συνοδευόμενες από εφιδρώσεις, οι συχνές αϋπνίες, οι νυχτερινές εφιδρώσεις, η κολπική ξηρότητα, ο πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή, η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, ο πονοκέφαλος, ο πόνος ή η ακαμψία στις αρθρώσεις, οι ταχυπαλμίες, τα συναισθηματικά και ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα, τα γαστρεντερικά προβλήματα, η δυσκολία συγκέντρωσης, οι διαταραχές μνήμης, η αύξηση βάρους με συσσώρευση μάλιστα λίπους στην περιοχή της κοιλιάς, η ξηροδερμία, η τριχόπτωση και οι συχνές ουρολοιμώξεις.
Επίσης, με δεδομένο ότι τα οιστρογόνα επηρεάζουν καταλυτικά την οστική ανακατασκευή, η μείωσή τους μπορεί να οδηγήσει σε οστεοπενία, που, αν δεν αντιμετωπιστεί, ενδέχεται να προκαλέσει οστεοπόρωση. Το ενδεχόμενο της οστεοπενίας καλό είναι να διερευνηθεί κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου, ώστε να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί εγκαίρως.
Η αντιμετώπιση
Η εμμηνόπαυση δεν είναι πάθηση, αλλά μια φυσιολογική διαδικασία στον κύκλο ζωής μιας γυναίκας, όπως είναι για παράδειγμα η εφηβεία. Υπό αυτή τη σκοπιά δεν μπορεί να θεραπευτεί, υπάρχουν όμως τρόποι, ώστε τα ενοχλητικά συμπτώματά της να αντιμετωπιστούν και να μπορεί η γυναίκα να συνεχίσει να ζει τη ζωή της με την ίδια ενεργητικότητα και δημιουργικότητα που είχε τα προηγούμενα χρόνια.
Ο ιατρός είναι αυτός που θα την καθοδηγήσει στα επόμενα βήματά της. Μεταξύ των λύσεων της επόμενης μέρας της εμμηνόπαυσης είναι η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει από τη λεγόμενη θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης μέχρι συμπληρώματα βιταμινών και φυτο-οιστρογόνα. Κατά τη θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης ουσιαστικά γίνεται μια προσπάθεια να αποκατασταθούν οι ορμόνες που δεν παράγουν πλέον οι ωοθήκες. Γι’ αυτό και τα ορμονικά σκευάσματα που χορηγούνται περιέχουν οιστρογόνα και προγεστερόνη. Συνιστάται η μέγιστη χρονική περίοδος χορήγησης των ορμονικών σκευασμάτων να είναι τα 5 έτη. Αντενδείκνυται δε σε περιπτώσεις γυναικών με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου ή θρόμβωσης. Ο ιατρός μπορεί επίσης να συστήσει κολπικές κρέμες για την κολπική ξηρότητα.
Εκτός όμως από τη φαρμακευτική αγωγή, η υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής είναι ένα εργαλείο για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών με την προσθήκη φρούτων και λαχανικών και τον περιορισμό της καφεΐνης και του αλκοόλ, η διακοπή του καπνίσματος, αλλά και η συστηματική άσκηση μπορούν να βοηθήσουν τη γυναίκα.
Στην εμμηνόπαυση η γυναίκα πρέπει να συνεχίσει να κάνει τον ετήσιο γυναικολογικό της έλεγχο, δηλαδή το Τεστ Παπανικολάου, τη μαστογραφία και το υπερηχογράφημα μαστού. Επίσης, πρέπει να βάλει στη ζωή της και τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας, ενώ απαραίτητος είναι ο αιματολογικός έλεγχος ειδικά για χοληστερόλη και τριγλυκερίδια, για σάκχαρο και για τυχόν διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα. Η εμμηνόπαυση δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα τέλος, αλλά ως ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή της γυναίκας, με νέα χαρακτηριστικά. Συμπίπτει άλλωστε χρονικά με μια ηλικία κατά την οποία η γυναίκα γνωρίζει καλύτερα από ποτέ τον εαυτό της και είναι απόλυτα ενεργή και δημιουργική, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να διακόψει η εμμηνόπαυση με την εμφάνισή της. Απευθυνθείτε στον ιατρό σας στα πρώτα συμπτώματα και προσαρμοστείτε με τη βοήθειά του στη νέα πραγματικότητα.