Λίγοι είναι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν την πιθανότητα μίας χειρουργικής επέμβασης με ηρεμία και εκλογίκευση. Αποτελεί όμως φυσική εξέλιξη της ζωής ενός ανθρώπου, όσο μεγαλώνει, ότι το σώμα του θα χρειαστεί ένα «βοήθημα» για να λειτουργήσει ομαλά. Όπως χαρακτηριστικά μας έλεγε ένας καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας, το σώμα μας είναι σαν μία αντλία, θα λειτουργήσει άψογα για αρκετά χρόνια αλλά κάποια στιγμή θα χρειαστεί ένα «μερεμέτι». Η σύγχρονη ιατρική ευτυχώς παρέχει την επιλογή βελτίωσης αρκετών από τα προβλήματα υγείας που μπορούν να προκύψουν στο σώμα μας και συχνά αυτό είναι μέσα από ένα χειρουργείο. Ακόμη όμως και αν εκλογικεύσουμε τον λόγο που κάνεις προχωρά σε ένα χειρουργείο, συχνά υπάρχουν ψυχολογικές επιπτώσεις μετεγχειρητικά.
Αρχικά ένα χειρουργείο επιφέρει άμεσες αλλαγές στην ζωή του ασθενούς, όπως απομάκρυνση από τον χώρο ασφαλείας και οικειότητας, δηλαδή το σπίτι του λόγω νοσηλείας, μείωση της κοινωνικοποίησης, παύση της εργασίας, διατροφικούς περιορισμούς και γενικά διατάραξη της συνολικής ρουτίνας, για κάποιο διάστημα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι ασθενείς αντιμετωπίζουν ένα χειρουργείο ως μία ανακούφιση στο πρόβλημα τους, μία λύση στο αρχικό τους πρόβλημα και έτσι περιμένουν την ολοκλήρωση του για να απαλλαχθούν από το θέμα υγείας. Ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις όπου μιλάμε για ένα βαρύ χειρουργείο θα χρειαστούν λίγες μέρες, εβδομάδες ή και μήνες για να επουλωθούν συναισθηματικά οι ασθενείς, ανάλογα την ψυχική τους ανθεκτικότητα, την φύση του χειρουργείου αλλά και την υποστήριξη από τον περίγυρο.
Άγχος, ανασφάλεια και φόβος για καθυστέρηση της ανάρρωσης, σωματικός πόνος που επιφέρει πτώση της διάθεσης, μείωση αισθήματος ελέγχου του σώματος, διαταραχές στον ύπνο ή την όρεξη και κοινωνική απομόνωση είναι τα πιο συνήθη επακόλουθα καθώς όντως ένα χειρουργείο απαιτεί χρόνο ως προς την επαναφορά του σώματος αλλά και της διάθεσης.
Μία πιο σπάνια περίπτωση, ωστόσο, μετά από ένα βαρύ χειρουργείο είναι η Μετεγχειρητική Κατάθλιψη (ΜΚ), μία συνθήκη που ξεχωρίζουμε από την φυσιολογική πτώση της διάθεσης που μπορεί να υπάρξει προσωρινώς, μίας που η ΜΚ είναι πιο επίμονη και επίπονη συναισθηματικά.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (NIMH), τα σημάδια που αποκαλύπτουν τη Μετεγχειρητική Κατάθλιψη περιλαμβάνουν:
- Ανηδονία (απουσία ευχαρίστησης για πράγματα που πριν το χειρουργείο ήταν ευχάριστα για τον ασθενή)
- Απουσία ενέργειας
- Δυσκολία συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων
- Διαταραχή της όρεξης και του ύπνου (τα άκρα μας προβληματίζουν, δηλαδή πάρα πολύ ή καθόλου όρεξη/ύπνος)
- Ευερεθιστότητα
- Απελπισία και απαισιοδοξία ως προς την ανάρρωση και επαναφορά στην καθημερινότητα
- Επίμονη θλίψη
Σε κάθε περίπτωση πάντως υπάρχουν πράγματα που λειτουργούν εν δυνάμει προστατευτικά για τον ασθενή. Η σωστή ενημέρωση πριν το χειρουργείο για τις πιθανές επιπτώσεις και επιπλοκές ώστε να αποφύγει ο ασθενής το αίσθημά της έκπληξης, η τακτική επαφή αλλά και αναλυτική καθοδήγηση από τον θεράποντα ιατρό που επιφέρει αίσθημα ασφάλειας, η εκλογίκευση πιθανών συναισθηματικών μεταπτώσεων μετεγχειρητικά ως φυσικό ακόλουθο των περιορισμών και η αναζήτηση υποστήριξης από έναν ειδικό αν η πτώση της διάθεσης κρατήσει για αρκετές εβδομάδες. Κομβικής σημασίας σαφώς αποτελεί και η υποστήριξη από τον περίγυρο που συμβάλλει ευθέως στην σωματική και ψυχική ανάρρωση του ασθενούς. Η συντροφική υποστήριξη και η υποστήριξη από συγγενείς και φίλους θεωρούνται οι πιο ισχυρές πηγές υποστήριξης και αφορούν στην συναισθηματική αλλά και πρακτική καθοδήγηση του ασθενούς. Βοήθεια για την τήρηση των ιατρικών οδηγιών, κινητοποίηση και ενθάρρυνση του ασθενούς, οικιακή βοήθεια, κάλυψη εξωτερικών υποχρεώσεων είναι μόνο μερικά από αυτά στα οποία συμβάλει ο περίγυρος.
Λάβετε υπόψιν ότι ένα χειρουργείο δεν είναι το πρόβλημα αυτό καθ’ εαυτό αλλά συνήθως η λύση στο πρόβλημα σας!
**Της Αθηνάς Κατσαρή, MSc Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια & Συνεργάτις Κλινικής Γένεσις