Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένας κακοήθης όγκος, που αναπτύσσεται στην εσωτερική επιφάνεια του παχέος εντέρου. Είναι ένας πολύ συχνός και θανατηφόρος καρκίνος. Στις δυτικές κοινωνίες, αποτελεί το τρίτο σε συχνότητα νεόπλασμα για άντρες και γυναίκες και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο. Η πιθανότητα ενός ατόμου να αναπτύξει στη διάρκεια της ζωής του τη νόσο είναι 5-6% και το 1/3 πεθαίνει από τη νόσο.
Τα αίτια του καρκίνου του παχέος εντέρου παραμένουν άγνωστα. Περιβαλλοντικοί και γενετικοί παράγοντες (η κληρονομικότητα) αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου παχέος εντέρου. Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του παχέος εντέρου δημιουργούνται από πολύποδες. Οι πολύποδες είναι καλοήθεις όγκοι που προβάλλουν μέσα στο έντερο. Υπάρχουν διάφοροι τύποι πολυπόδων. Ευτυχώς όλοι δεν εξελίσσονται σε καρκίνο. Αυτοί που μπορεί να εξελιχθούν είναι τα αδενώματα, μέσα από μια διαδικασία που διαρκεί περίπου δέκα χρόνια.
Σε αρχικά στάδια ο καρκίνος του παχέος εντέρου δεν εμφανίζει συνήθως συμπτώματα. Ο ασθενής όμως πρέπει να συμβουλευθεί τον γιατρό του αν εμφανίσει:
· Αίμα στα κόπρανα
· Αναιμία
· Αλλαγή στις κενώσεις (διάρροια, δυσκοιλιότητα ή αλλαγή στη σύσταση ή το σχήμα των κοπράνων)
· Πόνο στη κοιλιά, φούσκωμα
· Αίσθημα ότι το έντερο δεν αδειάζει πλήρως μετά την αφόδευση
· Απώλεια βάρους
· Επίμονη κόπωση
Τα παραπάνω συμπτώματα δεν σχετίζονται απαραίτητα με καρκίνο του παχέος εντέρου.
Η πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου γίνεται με δύο τρόπους:
1. επηρεάζοντας θετικά τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και
2. κάνοντας τη διάγνωση σε πρώιμο, θεραπεύσιμο στάδιο καρκίνου, πριν από την ανάπτυξη συμπτωμάτων ή ακόμα και στην προκαρκινική φάση των πολυπόδων που μπορούν να αφαιρεθούν και να μη δημιουργηθεί καρκίνος.
Η τροποποίηση των περιβαλλοντικών παραγόντων συνίσταται στην εφαρμογή μεσογειακής διατροφής, άσκησης και αποφυγή παχυσαρκίας και καπίσματος.
Φάρμακα: η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και οι στατίνες (φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της χοληστερίνης) φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο προσβολής από τη νόσο.
Για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου συνιστώνται:
· Η δοκιμασία ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα: ανιχνεύει μικρές ποσότητες αίματος που οφείλεται σε αφανή (μη ορατή) απώλεια από καρκίνο ή σπανιότερα από πολύποδα. Είναι εύκολη εξέταση που μπορεί να γίνει και στο σπίτι. Εάν γίνεται κάθε χρόνο, μειώνεται ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο παχέος εντέρου κατά ένα τρίτο. Επί θετικού αποτελέσματος απαιτείται εξέταση με κολονοσκόπηση.
· Η ορθοσιγμοειδοσκόπηση
· Ανίχνευση αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα και ορθοσιγμοειδοσκόπηση
· Ο ακτινολογικός έλεγχος με βαριούχο υποκλυσμό
· Η κολονοσκόπηση
Ποιοι πρέπει να κάνουν προληπτικό έλεγχο;
Ομάδα μέσου κινδύνου: άτομα ηλικίας 50 ετών ή μεγαλύτερα, χωρίς ιδιαίτερους επιβαρυντικούς παράγοντες (και χωρίς συμπτώματα), πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο για πολύποδες ή καρκίνο παχέος. Εάν επιλεγεί η κολονοσκόπηση και είναι φυσιολογική, επανέλεγχος γίνεται σε 5-7 χρόνια ανάλογα με τα ευρήματα, οικογενειακό ιστορικό και βαθμό προετοιμασίας κατά την εξέταση. Εάν στην εξέταση υπάρξουν ευρήματα, επανέλεγχος γίνεται πιο σύντομα, μετά από σύσταση του γιατρού.
Ομάδα υψηλού κινδύνου: σε αυτή την ομάδα, που η πρόληψη πρέπει να ξεκινάει σε μικρότερη ηλικία, να είναι πιο συχνή και να γίνεται με πιο ευαίσθητες εξετάσεις όπως η κολονοσκόπηση, ανήκουν:
· άτομα με οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων ή καρκίνου παχέος.
· άτομα με οικογενειακό ιστορικό οικογενούς αδενωματώδους πολυποδίασης
· άτομα με οικογενειακό ιστορικό κληρονομικού, μη πολυποδιασικού καρκίνου παχέος εντέρου: τα άτομα αυτά έχουν επίσης ανάγκη από γενετικό έλεγχο.
· άτομα με ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο (ελκώδη κολίτιδα ή Crohn κολίτιδα)
**Του Δημήτριου Τραγιαννίδη – Γαστρεντερολόγος, Συνεργάτης Κλινικής Γένεσις