ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως και μια από τις συχνότερες μορφές καρκίνου και στα δύο φύλα. Στα προσεχή έτη ο καρκίνος του πνεύμονα θα οδηγήσει σε περισσότερους θανάτους από τον καρκίνο του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου μαζί. Είναι σε μεγάλο βαθμό ασυμπτωματικός στα αρχικά στάδια και συνήθως ανακαλύπτεται σε προχωρημένη μορφή, γεγονός που εξηγεί την αυξημένη θνητότητα της νόσου.
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι σχετικά σπάνιος πριν από την πέμπτη δεκαετία της ζωής. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία στη συνέχεια. Οι άνδρες επηρεάζονται περισσότερο. Το κάπνισμα είναι η έκθεση που συνδέεται στενότερα με τον καρκίνο του πνεύμονα (το 80%–90% των περιπτώσεων προκαλείται από αυτόν). Η ένταση του καπνίσματος και η διάρκειά του επηρεάζουν τον κίνδυνο αναλογικά, ενώ η διακοπή του μειώνει τον κίνδυνο. Μεγάλη είναι η σημασία και του παθητικού καπνίσματος. Η έκθεση στον αμίαντο δρα συνεργικά με τη χρήση καπνού. Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν την έκθεση στο ραδόνιο και στην ατμοσφαιρική ρύπανση και ορισμένες μορφές διάμεσης πνευμονοπάθειας. Η παρουσία χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και το οικογενειακό ιστορικό σχετίζονται επίσης με τη νόσο.
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Ένας νέος βήχας σε καπνιστή ή πρώην καπνιστή θα πρέπει να εγείρει ανησυχία για καρκίνο του πνεύμονα. Η υποτροπιάζουσα πνευμονία στην ίδια ανατομική θέση ή οι συχνές εξάρσεις χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας θα πρέπει επίσης να πυροδοτούν ανησυχία για νεόπλασμα ως βασική αιτία. Η δύσπνοια υπάρχει σε σημαντικό ποσοστό των ασθενών. Οι πάσχοντες διατρέχουν επίσης κίνδυνο εμφάνισης πνευμονικών εμβολών, πνευμοθώρακα, υπεζωκοτικών ή περικαρδιακών συλλογών. Άλλα λιγότερο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο στο στήθος από περιφερειακή διήθηση όγκου και βραχνάδα από εμπλοκή του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου. Η αιμόπτυση είναι το κύριο σύμπτωμα σε περίπου το ένα τέταρτο των ασθενών. Άλλες εκδηλώσεις ενδοθωρακικής εξάπλωσης είναι το σύνδρομο της άνω κοίλης φλέβας, η δυσφαγία ή ο πόνος στο χέρι/ώμο και οφείλονται στην επίδραση της μάζας σε διάφορες δομές. Οι ασθενείς μπορούν επίσης να εμφανίσουν συμπτώματα από εξωθωρακικές μεταστάσεις. Συχνά αυτά είναι μη ειδικά, όπως απώλεια βάρους, ανορεξία και κόπωση. Οι οστικές μεταστάσεις είναι συνήθως επώδυνες. Οι εγκεφαλικές μεταστάσεις μπορεί να είναι ασυμπτωματικές, αν και οι νευρολογικές συνέπειες εκδηλώνονται με βάση το μέγεθος και την εντόπιση. Τέλος, μπορούν να εμφανιστούν παρανεοπλασματικά σύνδρομα σε απομακρυσμένα όργανα ή ιστούς.
ΠΡΟΛΗΨΗ – ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Μέχρι πρόσφατα, δεν υπήρχε διαθέσιμη αποτελεσματική μέθοδος προληπτικού ελέγχου για καρκίνο του πνεύμονα. Αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει τον ρόλο της Αξονικής Τομογραφίας Χαμηλής Δόσης Ακτινοβολίας (LDCT). Με βάση αυτά τα ευρήματα, συνιστάται ο προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο του πνεύμονα με LDCT σε ενήλικες 55 έως 80 ετών που έχουν ιστορικό καπνίσματος επί του παρόντος ή έχουν διακόψει τα τελευταία 15 χρόνια. Επί κλινικών συμπτωμάτων και ακτινολογικής ένδειξης, απαιτείται διενέργεια βιοψίας είτε με διενέργεια κλασικής βρογχοσκόπησης είτε βρογχοσκόπησης με καθοδήγηση υπερήχων (EBUS) είτε διαθωρακικής βιοψίας θωρακοσκοπικά ή με βελόνη υπό αξονική καθοδήγηση. Όταν έχουμε συμπτώματα συμβατά με νεοπλασία πνεύμονα και ιστορικό καπνισματικής συνήθειας, πρέπει να απευθυνθούμε άμεσα σε ειδικό Πνευμονολόγο για καθοδήγηση και εκτίμηση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία καθορίζεται από τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου και υπάρχουν αρκετές εξατομικευμένες θεραπείες που δεν υπήρχαν πριν από λίγα χρόνια. Σε αρχικά στάδια του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα μπορεί να πραγματοποιηθεί χειρουργική αφαίρεση της πάσχουσας περιοχής και συμπληρωματικά χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία. Νεότεροι βιολογικοί παράγοντες ανοσοθεραπείας έχουν επίσης θέση ανάλογα με τον τύπο της μάζας. Σε πιο προχωρημένες μορφές και στις περιπτώσεις μικροκυτταρικού καρκίνου, εφαρμόζεται χημειοθεραπεία αλλά και βιολογικοί παράγοντες. Κεντρική θέση σε προχωρημένες μορφές παίζει η ανακουφιστική θεραπεία.
**Του Ευάγγελου Καϊμακάμη MD, MSc, PhD, Ειδικός Πνευμονολόγος – Εντατικολόγος Συνεργάτης Μ.Ε.Θ. Κλινικής Γένεσις